TG “Sokół” w Nowym Sączu

Gniazdo „Sokół” w Nowym Sączu powstało 25 maja 1887 r. Jego założycielami było grono najwybitniejszych i najbardziej światłych obywateli miasta z notariuszem, doktorem praw Lucjanem Lipińskim na czele. On też został pierwszym prezesem sądeckiej organizacji.

W 1893 roku członkinie sokolego aktywu, z Franciszką Lipińską na czele ufundowały „Sokołowi” sztandar.

Od momentu powstania „Sokół” był centrum życia kulturalnego regionu. W jego siedzibie urządzano spotkania, koncerty, przedstawienia teatralne, kiermasze, wieczornice, wystawy. Prowadził własne zespoły artystyczne, zorganizował i prowadził bibliotekę i czytelnię.

Dziś w budynku “Sokoła” mieści się Małopolskie Centrum Kultury “Sokół”. Jako instytucja regionalna (Wojewódzki Ośrodek Kultury dla województwa nowosądeckiego) powstała w 1975 roku w wyniku ówczesnej reformy administracyjnej państwa.

Na przestrzeni 52 lat istnienia sądeckim gniazdem kierowało czterech prezesów:

  • Lucjan Lipiński (od 1887 do 1904). Za jego kadencji Towarzystwo wybudowało własny gmach i rozwinęło szeroki zakres działalności społecznej i kulturalnej. Był inicjatorem niezwykle aktywnego życia towarzyskiego w Sokolni. W 1888 podjęto próbę stworzenia pierwszego sokolego chóru. W 1893 powstaje biblioteka.
  • Stanisław Flis (od 1905 do 1920) – okres najtrudniejszy w dziejach Towarzystwa, głównie ze względu na nowe zadania związane z wybuchem wojny – udział w bojowym wyposażeniu drużyn, organizowanie pomocy finansowej, sanitarnej i medycznej na rzecz walczących na różnych frontach sądeczan.

Lata poprzedzające wojnę to chyba najbardziej prężny okres w działalności Towarzystwa Gimnastycznego. Powstają wciąż nowe sekcje, wprowadza się zajęcia gimnastyczne dla szkół.

W latach 1911-12 na bazie Sokoła powstają pierwsze drużyny skautowe, które w 1918 przerodzą się w niezależną organizację – Związek Harcerstwa Polskiego. Jednocześnie jest to okres znaczącego rozwoju działalności kulturalnej – w 1910 powstaje związane z „Sokołem” Towarzystwo Śpiewackie LUTNIA, które w niedługim czasie staje się wizytówką kultury muzycznej Nowego Sącza. W tym samym roku rozpoczyna się historia sądeckiego kina. 1913 – powstaje Polskie Towarzystwo Dramatyczne.

Od 1919 roku wiceprezesem „Sokoła” został Piotr Kosiński. Postać wyjątkowa – inicjator szeregu ważnych wydarzeń w dziejach Towarzystwa. Twórca i dyrygent LUTNI, inicjator rozbudowy gmachu w latach 20., kierownik i realizator prac technicznych związanych z ratowaniem zaatakowanych przez grzyb fundamentów budynku. W 1919 uzyskuje koncesję na kino Sokół, które prowadzi do roku 1939. Gdy w lipcu 1941 r. musi opuścić Nowy Sącz, zabiera ze sobą sztandar Sokoła, ratując go przed zniszczeniem.

Na okres międzywojenny przypada prezesura Romana Sichrawy (1921-1932) i Bolesława Barbackiego (1932-1939). W okresie niepodległości Polski „Sokół” zmienia powoli swój charakter – zmieniła się bowiem jego rola. Z na pół legalnej organizacji patriotycznej przekształca się w organizację społeczną. Posiada dobrze zaopatrzoną bibliotekę, liczącą ponad 5,5 tys. dzieł, wspaniale funkcjonujące kino, jest siedzibą jednego z najlepszych zespołów teatralnych ówczesnej Małopolski, a także kilku innych stowarzyszeń i organizacji (m.in. Nowosądeckiego Oddziału Towarzystwa Tatrzańskiego BESKID, przez jakiś czas Związku Oficerów Rezerwy, Ligi Kobiet).

W tym czasie jego gmach ulega ponownej rozbudowie i uzyskuje kształt, w jakim przetrwał do lat 90.

Dane pochodzą ze strony: https://mcksokol.pl/polskie-towarzystwo-gimnastyczne-sokol

W czasie II wojny światowej obowiązywał zakaz działalności wszelkich stowarzyszeń, a po niej Towarzystwo zostało zdelegalizowane przez komunistyczne władze. Organizacja odrodziła się dopiero we wrześniu 1993 roku, dzięki staraniom ówczesnego dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Kultury Antoniego Malczaka, który zainteresował się historią tej organizacji, odszukał dawnych członków i z ich udziałem doprowadził do reaktywacji działalności Towarzystwa.

Dane pochodzą ze strony: https://www.malopolska.pl/aktualnosci/samorzad/125lecie-towarzystwa-gimnastycznego-sokol-w-nowym-saczu?version=textual

Fot. Nowosądecka sokolnia

Zobacz również:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *